Spalarnia śmieci Rzeszów: Inwestycje, Technologia i Wpływ na Region

Rozbudowa i znaczenie Instalacji Termicznego Przetwarzania Odpadów w Rzeszowie

Instalacja Termicznego Przetwarzania z Odzyskiem Energii (ITPOE) w Rzeszowie stanowi fundament lokalnego systemu gospodarowania odpadami. Pierwsza linia tej kluczowej instalacji powstała w 2018 roku. Jej początkowa przepustowość wynosiła 100 tysięcy ton odpadów rocznie. Odpady te były efektywnie przetwarzane. Budowa pierwszej linii była strategicznym krokiem. Kontrakt na prace budowlane podpisano 22 grudnia 2015 roku. Jego wartość wyniosła 284,89 miliona złotych netto. Realizowało go konsorcjum firm Termomeccanica Ecologia oraz Astaldi. Ten etap modernizacji infrastruktury odpadowej był fundamentalny. W kwietniu 2014 roku wydano decyzję o pozwoleniu na budowę. Finansowanie projektu pochodziło częściowo z preferencyjnej pożyczki od NFOŚiGW. Pokryła ona 75% kosztów kwalifikowanych. Budżet zamawiającego na ten cel wynosił 220 milionów złotych netto. Spalarnia śmieci Rzeszów zaczęła wówczas efektywnie przetwarzać odpady. ITPOE Rzeszów przetwarza odpady. PGE Energia Ciepła z Grupy PGE rozpoczęła budowę drugiej linii technologicznej. Akt erekcyjny wmurowano 7 lipca 2022 roku. W kapsule czasu znalazły się m.in. czwartkowe gazety i symbole Rzeszowa. Inwestycję realizuje polsko-włoskie konsorcjum. W jego skład wchodzą PORR S.A. i TM.E. S.p.A. - Termomeccanica Ecologia. Wartość tego przedsięwzięcia to 445 milionów złotych brutto. Zakończenie prac planowane jest na IV kwartał 2024 roku. Nowa instalacja ma przetwarzać do 80 tysięcy ton odpadów rocznie. Jest to kluczowe dla zwiększenia efektywności systemu. Druga linia będzie wyposażona w skuteczniejszy system redukcji tlenków azotu. Druga nitka spalarni Rzeszów ma być gotowa zgodnie z harmonogramem. PGE Energia Ciepła realizuje inwestycję. Rozbudowa ITPOE zwiększy całkowite możliwości przetwarzania odpadów. Rocznie będzie to 180 tysięcy ton. Instalacja wpłynie na lokalny system gospodarowania odpadami. Poprawi też dostawy energii dla miasta. Nowa linia odzyska energię elektryczną. Będzie to minimum 8 MWe w kondensacji. Odzyska także ciepło w kogeneracji. Będzie to minimum 18 MWt. Dodatkowo, moc elektryczna brutto w kogeneracji wyniesie minimum 4,8 MWe. Moc cieplna z kondensacji spalin to minimum 3,46 MWt. To pozwoli zasilić około 15 tysięcy gospodarstw domowych. Dzięki temu poprawi się efektywność lokalnego systemu. Przedsięwzięcie wpisuje się w gospodarkę obiegu zamkniętego. Rozbudowa spalarni Rzeszów poprawi bezpieczeństwo energetyczne regionu. Instalacja dostarcza energię. Do ITPOE odpady dostarcza blisko 20 podmiotów. Głównie z Podkarpacia.

1. 22 grudnia 2015 – podpisanie umowy na budowę pierwszej linii.
2. 8 kwietnia 2016 – rozpoczęcie prac budowlanych pierwszej linii.
3. 2018 rok – uruchomienie pierwszej linii ITPOE.
4. 7 lipca 2022 – wmurowanie aktu erekcyjnego pod drugą linię.
5. IV kwartał 2024 – planowane zakończenie budowy drugiej linii.

Parametr	Nitka I	Nitka II (dodatkowa)
Rok uruchomienia	2018	IV kw. 2024 (plan)
Moc przerobowa (rocznie)	100 tys. ton	80 tys. ton
Koszt inwestycji	284,89 mln zł netto	445 mln zł brutto
Moc elektryczna brutto	7,87 MWe	min. 8 MWe
Moc cieplna	15,4 MWt	min. 18 MWt

Finansowanie inwestycji w spalarnię śmieci Rzeszów, w tym pierwszej nitki, częściowo pochodziło z preferencyjnej pożyczki z NFOŚiGW. Przy wyborze wykonawców, takich jak konsorcjum Termomeccanica Ecologia i Astaldi, brano pod uwagę kryteria cenowe (85%) oraz techniczno-eksploatacyjne (15%).

„Ta inwestycja jest dowodem na konsekwentnie realizowaną przez PGE transformację energetyczną w polskim ciepłownictwie. Chcemy budować bezpieczeństwo energetyczne w oparciu o odnawialne źródła energii i inne źródła. Budowa drugiej nitki spalania śmieci wpisuje się w tę strategię.” – Wojciech Dąbrowski

„To szalenie ważna inwestycja dla Podkarpacia, PGE chce przyłożyć swoją cegiełkę, aby wspomóc rozwój tego regionu jak i samego Rzeszowa. Dzięki nowej inwestycji do sieci trafi dodatkowe ciepło i energia elektryczna, które mogą zasilić ok. 15 tysięcy gospodarstw domowych.” – Wojciech Dąbrowski

Wykres przedstawia wzrost mocy przerobowej spalarni Rzeszów (tys. ton/rok)

• Regularne monitorowanie postępów budowy drugiej linii jest kluczowe. Zapewni to ciągłość dostaw energii i efektywne gospodarowanie odpadami w regionie.
• Współpraca z lokalnymi samorządami powinna być priorytetem. Ma to na celu optymalizację dostaw odpadów do spalarni. Jest to szczególnie ważne w kontekście zniesienia regionalizacji przyjmowania odpadów komunalnych od 2019 roku.

Niekompletna dokumentacja lub nieprzewidziane trudności techniczne mogą wpłynąć na opóźnienia w terminie zakończenia inwestycji.

Technologiczne aspekty i ekologiczna rola spalarni odpadów: Analiza procesu i standardów

Instalacje Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ITPOK) to zaawansowane zakłady przemysłowe. Odbierają one odpady z gospodarstw domowych. Odpady są rozładowywane do szczelnego bunkra. Tam następuje ich mieszanie. Następnie trafiają na ruszt komory spalania. Spalanie odbywa się w bardzo wysokich temperaturach. Mogą one sięgać nawet 1100 stopni Celsjusza. Jest to kluczowe dla efektywności procesu. ITPOK przekształca odpady. Technologia spalarni odpadów zapewnia pełną neutralizację toksyn. Proces spalania na ruszcie składa się z trzech etapów. Najpierw odpady są ogrzewane do temperatury powyżej 100 stopni Celsjusza. Ma to na celu odparowanie wilgoci. Następnie następuje odgazowanie. Odpady są pozbawiane składników lotnych. W trzecim etapie ulegają całkowitemu spaleniu. W górnej strefie komory dochodzi do zgazowania. Temperatura wynosi około 1000 stopni Celsjusza. Niespalone pozostałości tlenku węgla (CO) i tlenków azotu (NOx) trafiają do strefy dopalania. Tam są mieszane z powietrzem wtórnym. Ostateczne spalanie odbywa się w temperaturze 850 stopni Celsjusza. Etap ten trwa minimum 2 sekundy. Wytworzone spaliny kierowane są do kotła. Podgrzewają wodę, tworząc parę. Para ma wysoką temperaturę i ciśnienie. Na przykład, w Ekospalarni w Krakowie osiąga 415 stopni Celsjusza i 40 barów. Para napędza turbinę generatora energii elektrycznej. Nadmiar pary przekazuje się do miejskiej sieci ciepłowniczej. Spaliny generują parę wodną. W 2023 roku 20% (2,7 miliona ton) odpadów komunalnych poddano termicznemu przekształcaniu z odzyskiem energii. Jedynie 1% (0,1 miliona ton) spalono bez odzysku energii. W MZGOK w Koninie odzyskano średnio 9,7 KJ/kg energii z odpadów. Proces termicznego przekształcania odpadów jest wysoce efektywny. Spalarnie odpadów podlegają rygorystycznym normom emisji. Są one znacznie surowsze niż dla instalacji spalających węgiel lub biomasę. Wieloetapowy proces oczyszczania spalin jest standardem. Dane z monitoringu emisji można śledzić w czasie rzeczywistym. Przykładem jest strona Ekospalarni w Krakowie. Uboczne produkty spalania (UPS) to żużle i popioły z paleniska. Nie są one odpadami niebezpiecznymi. Po obróbce mogą być wykorzystane w budownictwie. Pyły kotłowe i popioły lotne mają właściwości niebezpieczne. Wymagają specjalistycznego zagospodarowania. Dioksyny i furany rozkładają się w temperaturze około 700 stopni Celsjusza. Spalarnie monitorują emisje. W 2022 roku w Polsce wyemitowano łącznie 282,43 g dioksyn i furanów. Ze spalarni pochodziło zaledwie 4,24 g (1,5%). Spalanie paliw spowodowało emisję 221,35 g (78%). Ekologiczny wpływ spalarni jest minimalny.

• Wysokie temperatury spalania dla pełnej neutralizacji toksyn.
• Zaawansowane, wieloetapowe systemy oczyszczania spalin.
• Ciągły monitoring emisji do atmosfery w czasie rzeczywistym.
• Efektywny odzysk energii elektrycznej i cieplnej (kogeneracja).
• Minimalizacja objętości odpadów do składowania (redukcja do 12-25% masy).
• Wspieranie gospodarki obiegu zamkniętego poprzez produkcję energii i waloryzację żużli.

Źródło emisji	Emisja dioksyn i furanów (g)	Udział w ogólnej emisji
Ogółem	282,43 g	100%
Spalanie i spopielanie odpadów	4,24 g	1,5%
Spalanie paliw	221,35 g	78%
Inne	56,84 g	20,5%

Dane za 2022 rok jasno pokazują, że spalarnie odpadów, pomimo obaw społecznych, odpowiadają jedynie za niewielki procent całkowitej emisji dioksyn i furanów w Polsce. Głównym źródłem tych substancji jest spalanie paliw, co obala mit o spalarniach jako głównych trucicielach i podkreśla skuteczność nowoczesnych systemów filtracji spalin.

„Odzyskiwanie energii elektrycznej i cieplnej z odpadów powoduje, że instalacja ITPOE jest ściśle związana z otoczeniem wpływając na jego ekosystem.” – Przemysław Kołodziejak

„Doskonale wpisuje się to w gospodarkę obiegu zamkniętego.” – Paweł Majewski

• Regularna edukacja społeczna na temat rzeczywistego wpływu spalarni na środowisko może pomóc. Obala to mity i zwiększa akceptację dla tych instalacji. Należy przedstawiać rzetelne dane o emisjach.
• Inwestowanie w technologie recyklingu i segregacji odpadów przed spalaniem maksymalizuje odzysk surowców. Redukuje to obciążenie dla spalarni. Kieruje do nich tylko frakcje nienadające się do dalszego przetworzenia.

Mimo rygorystycznych standardów, kluczowe jest ciągłe monitorowanie emisji. Należy też dążyć do stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT). Zapewni to maksymalne bezpieczeństwo środowiskowe. Pyły kotłowe i popioły lotne, w przeciwieństwie do żużli z paleniska, mają właściwości niebezpieczne. Wymagają specjalistycznego zagospodarowania. Stanowi to wyzwanie w zarządzaniu odpadami pospalarnianymi.

Ekonomika i przyszłość spalarni odpadów w Polsce: Koszty, strategie i perspektywy rozwoju

Budowa nowoczesnych spalarni wiąże się z wysokimi kosztami. Port Czystej Energii w Gdańsku kosztował niemal 760 milionów złotych. Rozbudowa warszawskiej spalarni przekroczyła 2 miliardy złotych. Druga nitka spalarni śmieci Rzeszów to 445 milionów złotych brutto. Inwestycje wymagają finansowania. Preferencyjne pożyczki z NFOŚiGW są niezbędne. Umożliwiają one realizację tak kapitałochłonnych przedsięwzięć. Koszty te muszą być dokładnie sklasyfikowane. Są to nakłady finansowe, które przedsiębiorca ponosi. Celem jest uzyskanie przychodu z działalności. Koszt to wyrażone w wartościach pieniężnych zużycie zasobów. Jest ono niezbędne do uzyskania przychodów. Wydatek to przepływ pieniężny. Koszt to utrata wartości, która może nastąpić bez rzeczywistego wydatku. Przykładem jest amortyzacja. Dopiero udokumentowane koszty mogą wchodzić w koszty uzyskania przychodu. Koszty spalarni odpadów są znaczące. Spalarnie odpadów wpisują się w strategię transformacji energetycznej PGE. Realizują również cele gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Zmniejszają one objętość odpadów do składowania. Pomagają gminom spełniać unijne wymogi. Od 2024 roku gminy muszą składować nie więcej niż 30% odpadów komunalnych. Dalsze redukcje to 20% w 2030 roku i 10% w 2035 roku. Rzeszów został wybrany przez Komisję Europejską. Jest jednym ze 100 europejskich miast dążących do neutralności klimatycznej. To podkreśla znaczenie tej inwestycji. Strategia energetyczna PGE obejmuje nowoczesne rozwiązania. Spalarnie redukują składowanie. W Polsce obecnie funkcjonuje 8 spalarni odpadów komunalnych. Ich łączna moc przerobowa to 1,435 miliona ton. Do końca 2025 roku liczba ta ma wzrosnąć do 10. Oddane zostaną ITPOK w Olsztynie i Port Czystej Energii w Gdańsku. W ITPOK w Olsztynie dostarcza się ciepło dla około 35% mieszkańców miasta. Krakowska Ekospalarnia zaspokaja około 10% zapotrzebowania na ciepło. Port Czystej Energii w Gdańsku ma pokryć potrzeby 54 tysięcy gospodarstw domowych. Do 2034 roku zapotrzebowanie na moce przerobowe wzrośnie do 4,2 miliona ton. Niemcy mają 98 spalarni, Francja 126, Włochy 39, Czechy 4, Słowacja 2, Szwajcaria 30, Wielka Brytania 40. Rosja, Ukraina i Białoruś nie posiadają spalarni odpadów. Polska wciąż wypada blado na tle zachodnich sąsiadów. Budowa kolejnych ITPOKów jest absolutną koniecznością. Polska potrzebuje spalarni. Liczba spalarni w Polsce musi wzrosnąć.

• Produkcja energii elektrycznej i cieplnej, zapewniająca dochód.
• Niższe opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w dłuższej perspektywie dzięki zmniejszeniu składowania.
• Ograniczenie kosztów składowania odpadów i związanych z nimi kar.
• Wspieranie niezależności energetycznej regionów poprzez lokalne źródła energii.
• Realizacja celów neutralności klimatycznej i zobowiązań unijnych.

Kraj	Liczba spalarni	Łączna moc przerobowa (tys. ton/rok)
Polska	8 (do 10 w 2025)	1 435
Niemcy	98	brak danych
Francja	126	brak danych
Włochy	39	brak danych
Czechy	4	brak danych
Rosja/Ukraina/Białoruś	0	0

Analiza danych pokazuje znaczące dysproporcje w rozwoju infrastruktury termicznego przekształcania odpadów w Europie. Polska, choć inwestuje, wciąż ma wiele do nadrobienia w porównaniu do krajów zachodnich, co podkreśla potrzebę dalszych inwestycji w spalarnie odpadów w celu efektywnego zarządzania rosnącą ilością śmieci.

„Nie zawsze zdarza się, że powstaje pierwsza linia produkcyjna i tak szybko buduje się drugą, bardzo dziękuję za tą konsekwencję w działaniu. Ta inwestycja ma ogromne znaczenie dla Rzeszowa tym bardziej, że zostaliśmy przez Komisję Europejską wybrani jako jedno ze 100 europejskich miast zmierzających do neutralności klimatycznej.” – Konrad Fijołek

Wykres przedstawia prognozowany wzrost mocy przerobowych spalarni w Polsce (mln ton/rok)

• Analiza opłacalności budowy spalarni powinna uwzględniać nie tylko bezpośrednie koszty. Należy brać pod uwagę długoterminowe korzyści środowiskowe i ekonomiczne. Są to oszczędności na składowaniu i sprzedaż energii. Trzeba też uwzględnić potencjalne kary za niespełnienie norm unijnych.
• Współpraca regionalna między gminami może umożliwić budowę większych i bardziej efektywnych spalarni. Rozkłada to koszty i zwiększa skalę działania. Jest to szczególnie ważne w kontekście zniesienia regionalizacji.

Wysokie koszty początkowe inwestycji w spalarnie mogą stanowić barierę dla mniejszych samorządów. Wymaga to wsparcia zewnętrznego i długoterminowych strategii finansowania. Pozwoli to uniknąć nadmiernego obciążenia mieszkańców.